De Nederlandse grondwet heeft niet van die mooie uitspraken zoals in de Zuid Afrikaanse grondwet, waarin letterlijk staat “no citizen may be deprived of citizenship”. In de Nederlandse grondwet staat slechts heel kort “De wet regelt wie Nederlander is”. En dat verwijst dus naar de reeds ludieke ouderwetse principes die in de huidige Nederlandse nationaliteitswetgeving sinds 1893 nog steeds bestaan.
Veel Nederlanders kunnen zich dat ook niet voorstellen. Je bent toch in het land geboren, als Nederlander geboren, dan is dat toch je ‘geboorterecht’!? Dat hoor ik vaak als ik het onderwerp in een wachtrij bij de winkel probeer uit te leggen. Maar helaas, dat geboorterecht is meer een emotioneel idee dat wettelijk niet met de zekerheid komt die Nederlanders het zich indenken. Je kan wel degelijk dus je Nederlandse nationaliteit verliezen. Dit heeft dan te maken met het reeds hebben of aannemen van een andere nationaliteit. En dit verlies gebeurt dan ook vaak ongewild en zonder het te beseffen. Want de Nederlandse nationaliteitswetgeving kent ook namelijk heel veel uitzonderingen waardoor men wel een andere nationaliteit erbij kan hebben en de Nederlandse niet verliest. Dus als Piet het mag, waarom Jan Joost dan niet? Verwarring waardoor zelfs ambtenaren vaak fouten maken.
Je zou kunnen zeggen dat de nationaliteit afnemen door buiten de EU te wonen discriminatie is die de Nederlandse grondwet niet toelaat. Maar de grondwet laat discriminatie over de grenzen wel toe en beschermd alleen maar diegene die zich binnen Nederland bevinden. Grondwet:
“1: Gelijke behandeling en discriminatieverbodAllen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”
Dus gelijke behandeling hoef je volgens de grondwet als Nederlander in den Vreemde ook niet te verwachten.
In de Nederlandse grondwet staat ook dat “Ieder heeft het recht het land te verlaten, behoudens in de gevallen bij de wet bepaald.” Als je dan het land mag verlaten, waarom mag dan wel je nationaliteit en dus burgerrechten na, vroeger 5-, 10- of nu, 13-jaar afgenomen worden? (RWN Art 15 lid 1c) Maar goed, ook hier beschermt de Nederlandse grondwet de burger dus niet. In feite, doet de grondwet heel weinig en verwijst dus naar de nationaliteitswetgeving.
Zuid Afrika had in 1995 ook een aparte Nationaliteitswetgeving aangenomen. Die leek op bepaalde punten wel verdacht veel op de Nederlandse. Net zoals in Nederland zijn er duizenden Zuid Afrikanen die sinds 1995 ongewild en onwetend hun nationaliteit waren kwijt geraakt. De Nederlandse overheid schat dat er sinds de Nederlandse nationaliteitswetswijziging van 1985 er zo’n 70,000 voormalig Nederlanders zijn bijgekomen. Een goed merendeel daarvan heeft de nationaliteit zonder het te weten en willen verloren. De cijfers zijn een schatting, het kunnen er meer of minder zijn. Vele willen hun nationaliteit graag terug. In tegenstelling tot de jaren 20, 50 en 60 zijn veel Nederlandse migranten niet voor altijd permanent en definitief vertrokken. Volgens het CBS keert een goed aantal Nederlandse avonturiers al na een jaar of twee terug. Maar er zijn ook mensen die later van plan waren/zijn om terug te keren naar het vader/moederland. Soms om ouders te verzorgen, carierre/baan, studie kinderen, of zelfs veel later om met pensioen te gaan (ja wees gerust het pensioen komt dan van buiten NL). En die komen dus zo vaak voor die akelige verassing te staan. “Sorry, geen paspoort meer want U bent geen Nederlander meer!”
Uit mijn vorig nieuws weet U misschien al dat er nu een concept wetsvoorstel op tafel ligt om de Nederlandse nationaliteitswetgeving toch aan te passen. Maar helaas is het wetsvoorstel redelijk voor sommige maar negeert vele andere voormalig Nederlanders. En het blijft ook vasthouden aan de oude principes die er sinds 1893 al in staan. Dat kan anders, maar de politiek en de Nederlanders moeten dit dan ook wel willen aanpassen. Helaas, zien we dat als het onderwerp nationaliteit aangekaart word er vele misverstanden bestaan. Zo gaat het nu niet over vreemdelingen die willen naturaliseren etc. Dat heeft er zijdelings mee te maken. Het gaat hier over wat de Nederlander op straat ziet als zijn “geboorterecht”. Die zouden we dus allemaal sterker willen zien. Het afnemen van de Nederlandse nationaliteit omdat je in het buitenland hebt gewoond, en de gevolgen waardoor je dus van je geboorteland word afgestoten, inclusief al je Nederlandse familieleden, de kaas, tulpen en klompen,… dat zou niet moeten kunnen. Het geboorterecht zou net zoals in Zuid Afrika beter beschermd moeten worden. Het heeft Zuid Afrika 28 jaar geduurd voordat men dit via de Supreme Court aldaar heeft ingezien. Nu is het aan Nederland om na 130 jaar echt eens te moderniseren. We zijn een van de laatste landen in Europa die nog erg restrictief kijkt naar meervoudige nationaliteit. De meeste landen hebben hun wetgeving al gemoderniseerd. Zouden wij zelfs niet in onze grondwet willen zetten “Geen burger mag zijn nationaliteit afgenomen worden”?
Kris von Habsburg Specialist Nederlandse nationaliteitswetgeving (jurist)
